Arapça Gramer

Arapça 20 -100 1000 ve Sonrası Sayılar

 

20 VE SONRASI SAYILAR

Arapça’da sayıya adet (اَلْعَدَدُ), sayılana ma’dûd (اَلْمَعْدُودُ) dendiğini ve 1-20 arası sayılar ile özelliklerini daha önce görmüştük. Sayılar konusu Arapça’nın en çok kural taşıyan karmaşık konularından biridir. Ancak tekrar ve bol örnek sayesinde zihne yerleşir. İ’rab kaideleri zamanla unutulsa da yazılı metinlerde görülünce tekrar hatırlanır. Bu nedenle umutsuzluğa kapılmamalıdır. Şimdi de 20 sonrası sayılara ve ma’dûdlarına bakalım.

20-100 ARASINDAKİ SAYILAR

a) 20 den 99 un sonuna kadar olan sayılarda, sayılan isim (ma’dûd); müfred ve son harfi üstün tenvinlidir. Sayıların harekesi ise cümledeki ötre, üstün ve esre oluşlarına göre değişir. Nasb ve cer halinde “on”un katlarında vâv-nûn (ون), yâ-nûn (ين) haline gelir: (أَرْبَعُونَ =أَرْبَعِينَ) ( ثَلاَثُونَ =ثَلاَثِينَ)

       Müennes

                  Müzekker  

إِحْدَى وَعِشْرُونَ امْرأَةً

21 kadın

وَاحِدٌ وَعِشْرُونَ بَاباً

21 kapı

اِثْنَتَانِ وَثلاثُونَ امْرأَةً

22 kadın

اِثْنَانِ وَثلاثُونَ باَباً

32 kapı

ثَلاَثٌ وَأَرْبَعُونَ امْرأَةً

43 kadın

ثَلاَثَةٌ وَأَرْبَعُونَ رَجُلاً

43 adam

أرْبَعٌ وَخَمْسُونَ بِنْتاً

54 kız

أَرْبَعَةٌ وَخَمْسُونَ وَلَداً

54 çocuk

خَمْسٌ وَ سِتُّونَ تِلْميِذَةً

65 talebe

خَمْسَةٌ وَسِتُّونَ تِلْمِيذاً

65 talebe

سِتٌ وَسَبْعُونَ لَيْلَةً

76 gece

سِتَّةٌ وَسَبْعُونَ نَهَاراً

76 gün

سَبْعٌ وَثَمَانُونَ مُعَلِّمَةً

87 öğretmen

سَبْعَةٌ وَثَمَانُونَ مُعَلِّماً

87 öğretmen

ثَمَانٍ وَتِسْعُونَ صُورَةً

98 resim

ثَمَانِيةٌ وَتِسْعُونَ دَفْتَراً

98 defter

تِسْعٌ وَتِسْعُونَ امْرَأةً

99 kadın

تِسْعَةٌ وَتِسْعُونَ رَجُلاً

99 adam
           

جَاءَتْ إِحْدَى وَعِشْروُنَ امْرَأَةً.

21 kadın geldi. *Fâil*

ذَهَبَ تِسْعَةٌ وَتِسْعُونَ رَجُلاً إِلىَ الْمَدْرَسَةِ.

99 adam okula gitti. *Fâil*

فَتَحْتُ وَاحِداً وَعِشْرِينَ بَاباً.

21 kapı açtım. *Mef’ûl*

رَأَيْنَا تِسْعاً وَتِسْعِينَ امْرأَةً فِي السُّوقِ.

Çarşıda 99 kadın gördük. *Mef’ûl*

b) 20 ile 100 arasındaki sonu sıfırlı olan onluk başlarında müzekkerlik-müenneslik aranmaz. Müzekker ve müennes için ortak olarak kullanılır. Ma’dûd gene üstün tenvinli ve tekildir. Onluk sayılara ukûd (اَلْعُقُودُ) sayılar denir.

عِشْروُنَ

20

سِتُّونَ

60

ثَلاَثُونَ

30

سَبْعُونَ

70

أرْبَعُونَ

40

ثَمَانُونَ

80

خَمْسُونَ

50

تِسْعُونَ

90

 

Müennes

 

Müzekker

 

عِشْروُنَ لَيْلَةً

20 gece

عِشْروُنَ قَلَماً

20 kalem

أرْبَعُونَ صُورَةً

40 resim

ثَلاَثُونَ يَوْماً

30 gün

تِسْعُونَ هِرَّةً

90 kedi

خَمْسُونَ قَلَماً

50 kalem

سِتُّونَ غُرْفَةً

60 oda

سَبْعُونَ حِصَاناً

70 at

أَرْبَعُونَ امْرأَةً

40 kadın

تِسْعُونَ رَجُلاً

90 adam

 

Cer

Nasb

Ref’

سَلَّمْتُ عَلَى أَرْبَعِينَ رَجُلاً.

رَأَيْتُ أَرْبَعِينَ رَجُلاً.

جاَءَ أَرْبَعُونَ رَجُلاً.

 

 

ساَفَرَ سِتُّونَ طاَلِباً.

60 öğrenci gitti (yolculuk yaptı).
 

فِي الساَّعَةِ سِتُّونَ دَقِيقَةً.

Saatte 60 dakika vardır.
 

بَنَى الْمَدْرَسَةَ ثَماَنُونَ عاَمِلاً.

Okulu 80 işçi bina etti (yaptı).
 

وَصَلَتِ الْحاَفِلَةُ فِي عِشْرِينَ دَقِيقَةً.

Otobüs 20 dakikada geldi.

سَتَبْدَأُ الْعُطْلَةُ الصَّيْفِيَّةُ بَعْدَ عِشْرِينَ يَوْماً.

Yaz tatili 20 gün sonra başlayacak.
     

 

100 VE SONRASI SAYILAR

مِائَةٌ (yüz) sayısı yazıldığı gibi okunmayan bir kelimedir.

a) Yüzden sonra sayılan isimler bin ve sonrası da dahil olmak üzere müfredtir (tekildir) ancak muzafun ileyh durumunda olarak son harfi esre tenvinlidir.

مِائَةُ حَطَبٍ

Yüz odun  

مِائَةُ سَمَكٍ

Yüz balık  

رَأَيْنَا مِائَةَ امْرأَةٍ.

Yüz kadın gördük.  

سَلَّمْنَا عَلَى مِائَةِ رَجُلٍ.

Yüz adamı selâmladık.

b)  مِائَتاَنِ – مِائَتَيْنِ sayısı madûd (sayılan şey) ile birlikte yazıldığında nûn harfi düşer.

Ref Hali: مِائَتاَ طاَلِبٍ  ikiyüz öğrenci

Nasb ve Cer Hali: يَوْمٍ مِائَتَيْ مُنْذُ ikiyüz günden beri

c) Yüz’ün katları iki sayının birleşmesinden oluşur. Yüz ve bin’in katlarında da müzekkerlik ve müenneslik yoktur. Hem müzekker hem müennes için ortak kullanılır.

ثَلاَثُمِائَةِ طاَلِبٍ (طاَلِبَةٍ)

مِائَتاَ طاَلِبٍ (طاَلِبَةٍ)

مِائَتَيْ طاَلِبٍ (طاَلِبَةٍ)

مِائَةُ طاَلِبٍ (طاَلِبَةٍ)

300 öğrenci

200 öğrenci[1]

100 öğrenci

سِتُّمِائَةِ طاَلِبٍ (طاَلِبَةٍ)

خَمْسُمِائَةِ طاَلِبٍ (طاَلِبَةٍ)

أَرْبَعُمِائَةِ طاَلِبٍ (طاَلِبَةٍ)

600 öğrenci

500 öğrenci

400 öğrenci

تِسْعُمِائَةِ طاَلِبٍ (طاَلِبَةٍ)

ثَماَنِمِائَةِ طاَلِبٍ (طاَلِبَةٍ)

سَبْعُمِائَةِ طاَلِبٍ (طاَلِبَةٍ)

900 öğrenci

800 öğrenci

700 öğrenci

İ’râbı (harekesi) birinci sayının sonunda görülür. İkinci sayı daima mecrûr olur:

قُطِعَ سَبْعُمِائَةِ شَجَرَةٍ فِي الْحَدِيقَةِ.

Bahçedeki 700 ağaç kesildi.

رَأَيْتُ سَبْعَمِائَةِ شَجَرَةٍ فِي الْحَدِيقَةِ.

Bahçede 700 ağaç gördüm.

عَلَى خَمْسِمِائَةِ رَجُلٍ سَلَّمْتُ.

500 adama selâm verdim.

d) 25, 115, 675.. gibi sayılar birbirlerine atıf harfi olan vâv’la bağlandıkları için bunlara ma’tûf (اَلْمَعْطُوفُ) sayılar denir.

سِتُّمِائَةٍ وَ خَمْسَةٌ وَ سَبْعُونَ

675

خَمْسَةٌ وَ عِشْرُونَ

25

 

 

 

 

تِسْعُمِائَةٍ وَ سِتَّةٌ وَ تِسْعُونَ

996

مِائَةٌ وَ خَمْسَة عَشَرَ

115

Sayılan şeyin durumu ise son sayıya göredir:

مِائَةٌ وَ خَمْسَةُ أَقْلاَمٍ

105 kalem

سَبْعُمِائَةٍ وَ ثَلاَثَةَ عَشَرَ قَلَماً

713 kalem[2]

تِسْعُمِائَةٍ وَ أَرْبَعَةٌ وَ خَمْسُونَ قَلَماً

954 kalem

BİNLER BASAMAĞI

أَلْفٌ kelimesi ma’dûd olduğunda مِائَةُ sayısından farklı olarak ma’dûd kurallarına uyar. 3-10 sayılarının ma’dûdu olduğunda آلاَفٌ (nadir olarak  أُلُوفٌ ), 11-99 arasındaki sayılarda أَلْفاً, yüzler basamağındaki sayılardan sonra da أَلْفٍ şeklinde gelir.

أَلْفاَنِ – أَلْفَيْنِ

iki bin

أَلْفٌ

bin

خَمْسَةُ آلافٍ

beşbin

ثَلاَثَةُ آلاَفٍ

üç bin

خَمْسُمِائَةِ أَلْفٍ

500 bin

خَمْسُونَ أَلْفاً

50 bin

أَلْفٌ (bin) sayısından sonraki ma’dûd aynı مِائَةٌ (yüz) sayısından sonra gelen ma’dûd gibi müfred nekre ve mecrûrdur.

أَلْفُ سَنَةٍ “bin yıl”

قَبْلَ أَلْفِ عاَمٍ “bin yıl önce”

*Ayrıntı arzu edenlere de aynen yüz sayısı ve sonrasında olduğu gibi şu bilgiler sunulabilir:

ثَلاَثَةُ آلاَفِ طاَلِبٍ (طاَلِبَةٍ)

أَلْفاَ طاَلِبٍ (طاَلِبَةٍ)

أَلْفُ طاَلِبٍ (طاَلِبَةٍ)

3 bin öğrenci

2 bin öğrenci

Bin öğrenci

عَشْرَةُ آلاَفِ طاَلِبٍ (طاَلِبَةٍ)

ثَماَنِيَةُ آلاَفِ طاَلِبٍ(طاَلِبَةٍ)

أَرْبَعَةُ آلاَفِ طاَلِبٍ (طاَلِبَةٍ)

10 bin öğrenci

8 bin öğrenci

4 bin öğrenci

تِسْعُونَ أَلْفَ طاَلِبٍ(طاَلِبَةٍ)

خَمْسُونَ أَلْفَ طاَلِبٍ(طاَلِبَةٍ)

عِشْرُونَ أَلْفَ طاَلِبٍ(طاَلِبَةٍ)

90 bin öğrenci

50 bin öğrenci

20 bin öğrenci

ثَلاَثُمِائَةِ أَلْفِ طاَلِبٍ (طاَلِبَةٍ)

مِائَتاَ أَلْفِ طاَلِبٍ (طاَلِبَةٍ)

مِائَةُ أَلْفِ طاَلِبٍ (طاَلِبَةٍ)

300 bin öğrenci

200 bin öğrenci

100 bin öğrenci

مِلْياَرُ (مِلْياَراَتُ) طاَلِبٍ (طاَلِبَةٍ)

أَلْفُ أَلْفِ ( مَلْيُونُ ج مَلاَيِينُ ) طاَلِبٍ (طاَلِبَةٍ)

Bir milyar öğrenci

Bir milyon öğrenci

       

  

Binler hanesinin ma’tûf şekli:

أَلْفٌ وَ تِسْعُمِائَةٍ وَ تِسْعَةٌ وَ ثَماَنُونَ

1989 (١٩٨٩)

أَلْفٌ وَ تِسْعُمِائَةٍ وَ أَرْبَعَةٌ وَ سِتُّونَ

1964[3] (١٩٦٤)

ثَلاَثَةُ آلاَفٍ وَ خَمْسُمِائَةٍ وَثَلاَثَةٌ وَ أَرْبَعُونَ طاَلِباً

3543 (٣٥٤٣)

عَشْرَةُ آلاَفٍ وَ خَمْسُمِائَةٍ وَثَلاَثٌ وَ أَرْبَعُونَ طاَلِبَةً

10.543 (١٠٥٤٣)

Binli ifadeler bazen “min (mini’l-beyâniye-açıklama harfi)” kullanılarak yapılır:

ثَلاَثَةُ آلاَفٍ مِنَ الْمَلاَئِكَةِ

üçbin melek

عَشْرَةُ آلاَفٍ مِنَ الْمُجاَهِدِينَ

onbin mücâhid

Rakamların Yazılışı:

١ 1 ٢ 2 ٣ 3
٤ 4 ٥ 5 ٦ 6
٧ 7 ٨ 8 ٩ 9
١٠ 10 ١١ 11 ١٨ 18
١٠٠ 100 ١٢٣ 123 ١٠٠٠ 1000
١٩٨٩ 1989 ٤٥٨ 458    

*** Şimdiye kadar geçen sayılarla ilgili önemli özet bilginin ayetlerle örneklemesi şudur:

a) 1 ve 2 sayıları sayılanın sıfatı olur ve sayılandan sonra gelir:

يَوْمٌ واَحِدٌ

bir gün

يَوْماَنِ اثْناَنِ

iki gün

وَإِلَهُكُمْ إِلَهٌ وَاحِدٌ.

İlâhınız bir tek ilahtır (Bakara, 163) .

هُوَ الَّذِي خَلَقَكُمْ مِنْ نَفْسٍ واَحِدَةٍ.

O, sizi tek bir candan yaratandır (A’râf, 189) .
         

b) 3-10 arasındaki sayıların ma’dûdu cemi, kesre tenvinli olup cinsiyet olarak tam tersinedir:

أَرْبَعَةُ أَياَّمٍ

dört gün

أَرْبَعُ لَياَلٍ

dört gece

قَالَ آيَتُكَ أَلاَّ تُكَلِّمَ النَّاسَ ثَلاَثَةَ أَيَّامٍ.

“Senin için işaret, insanlara üç gün, söz söylememendir” dedi (Âl-i İmrân, 41).

آيَتُكَ أَلاَّ تُكَلِّمَ النَّاسَ ثَلاَثَ لَيَالٍ سَوِيًّا.

Sana işaret, sapasağlam olduğun halde üç gece insanlarla konuşamamandır (Meryem, 10).

 

c) 11-99 arasındaki sayıların ma’dûdu müfred fetha tenvinli olur:

 

خَمْسَةَ عَشَرَ يَوْماً

onbeş gün  
 

خَمْسَةٌ وَ عِشْرُونَ يَوْماً

yirmibeş gün  
 

إِذْ قَالَ يُوسُفُ لِأَبِيهِ يَا أَبتِ إِنِّي رَأَيْتُ أَحَدَ عَشَرَ كَوْكَبًا وَالشَّمْسَ وَالْقَمَرَ رَأَيْتُهُمْ لِي سَاجِدِينَ.

Bir zamanlar Yusuf babasına demişti ki: Babacığım! Ben rüyamda onbir yıldızla güneşi ve ayı gördüm; onları bana secde ederlerken gördüm (Yusuf, 4).

 

إِنَّ عِدَّةَ الشُّهُورِ عِنْدَ اللّهِ اثْنَا عَشَرَ شَهْرًا.

Allah katında ayların sayısı on ikidir..(Tevbe, 36)

 

فَانْفَجَرَتْ مِنْهُ اثْنَتَا عَشْرَةَ عَيْناً.

Derhal (taştan) on iki kaynak fışkırdı (Bakara, 60).

 

وَوَاعَدْنَا مُوسَى ثَلاَثِينَ لَيْلَةً وَأَتْمَمْنَاهَا بِعَشْرٍ فَتَمَّ مِيقَاتُ رَبِّهِ أَرْبَعِينَ لَيْلَةً.

Mûsâ’ya otuz gece vade verdik ve ona on gece daha ilave ettik; böylece Rabbinin tayin ettiği vakit kırk geceyi buldu (A’râf, 142).

 

إِنَّ هَذَا أَخِي لَهُ تِسْعٌ وَتِسْعُونَ نَعْجَةً.

Bu, kardeşimdir. Onun doksan dokuz koyunu var.. (Sâd, 23)

وَاخْتَارَ مُوسَى قَوْمَهُ سَبْعِينَ رَجُلاً لِّمِيقَاتِنَا.

Musa tayin ettiğimiz vakitte kavminden yetmiş adam seçti (A’râf, 155).

 
         

d) 100 ve 1000 sayıları ile katlarının ma’dûdu müfred kesre tenvinli olur:

مِائَةُ يَوْمٍ

yüz gün

سَبْعَةُ آلاَفِ يَوْمٍ

yedibin gün  

مَثَلُ الَّذِينَ يُنْفِقُونَ أَمْوَالَهُمْ فِي سَبِيلِ اللّهِ كَمَثَلِ حَبَّةٍ أَنبَتَتْ سَبْعَ سَنَابِلَ فِي كُلِّ سُنبُلَةٍ مِئَةُ حَبَّةٍ.

Allah yolunda mallarını harcayanların örneği, yedi başak bitiren bir dane gibidir ki, her başakta yüz dane vardır (Bakara, 261).

وَلَقَدْ أَرْسَلْنَا نُوحًا إِلَى قَوْمِهِ فَلَبِثَ فِيهِمْ أَلْفَ سَنَةٍ إِلاَّ خَمْسِينَ عاَماً.

Andolsun ki biz Nuh’u kendi kavmine gönderdik de o bin yıldan elli yıl eksik bir süre onların arasında kaldı (Ankebût, 14) .

İlgili Makaleler